Szekspir i psychologia

Od ponad stulecia, od kiedy Zygmunt Freud zdiagnozował u Hamleta kompleks Edypa, William Szekspir i jego dzieła stały się obiektem analiz psychologicznych. Teraz proponujemy odwrócić role. W jaki sposób sam Bard rozumiał mózg, zachowanie i sposoby działania ludzkiego umysłu? Właśnie z tym zamiarem dwaj psychologowie, Philip G. Zimbardo i Robert L. Johnson, wyruszyli w krainę Szekspira.

Po dziś dzień nie stworzono opisu psychopaty lepszego niż Ryszard III, bardziej poruszającego obrazu demencji niż w Królu Learze ani równie zapadającej w pamięć ilustracji zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych niż próby zmycia krwawych plam przez Lady Makbet. Mniej znane i opisane są różnorodne zaburzenia psychiczne, które Szekspir przedstawił językiem odpowiadającym naszej współczesnej klasyfikacji chorób psychicznych opisanej w DSM-5.

Psychologia Szekspira nie ograniczała się jednak do zaburzeń psychicznych. Jego fascynacja ludzką naturą obejmowała cały wachlarz zagadnień psychologicznych. Interesował się anatomią mózgu, osobowością, poznaniem, emocjami, percepcją, rozwojem i stanami świadomości. Wszystkie te opowieści pokazują, jak perspektywa Szekspira była zakorzeniona w ówczesnej medycynie i kulturze.

A jednak intelekt, ciekawość i temperament dramatopisarza pozwoliły mu uchwycić pojęcia i pomysły, które wieki później stały się ważne dla nauk psychologicznych. Czytelnik dowie się więc, że to Bard ukuł trafną frazę "natura-wychowanie", którą wypowiada Prospero sfrustrowany czynami Kalibana. Z kolei w Miarce za miarkę Szekspir skłonił widownię do rozważań na zbliżony temat, czyli co ma większy wpływ na ludzkie zachowanie: cechy osobowościowe czy zewnętrzna sytuacja? W Hamlecie zaś przyglądał się relacji pomiędzy rozumem i emocjami w umyśle, wydawałoby się, chwiejnego księcia.